Được chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và dày công rèn luyện, Đảng ta trở thành một đảng cách mạng chân chính, trở thành Bộ tham mưu sáng suốt của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành thắng lợi công cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội (CNXH). Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, Đảng ta càng phải ra sức xây dựng Đảng thật trong sạch, vững mạnh theo tư tưởng Hồ Chí Minh để Đảng làm tròn nhiệm vụ lịch sử vẻ vang của mình trước yêu cầu của tình hình mới hiện nay.

Sự ra đời của Đảng ta có đặc điểm riêng, không giống với đặc điểm của các Đảng cộng sản khác đó là: Sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước của nhân dân ta đầu thế kỷ XX. Chủ nghĩa Mác-lênin- Học thuyết cách mạng và khoa học đã chỉ ra con đường giải phóng cho các dân tộc thuộc địa và những người lao động bị áp bức. Phong trào công nhân đã phát triển trên cơ sở của phong trào yêu nước đã có từ trước, hai phong trào đó gắn bó chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau nhân sức mạnh lên gấp bội phần, tạo thành phong trào cách mạng rộng lớn của quần chúng đông đảo. Khi chủ tịch Hồ Chí Minh đem ánh sáng của chủ nghĩa Mác-Lênin soi rọi vào phong trào yêu nước và phong trào công nhân để thành lập Đảng cộng sản Việt Nam thì Đảng đã mang trong mình yếu tố dân tộc và yếu tố giai cấp công nhân bền vững, cộng với trí tuệ tiên tiến nhất của thời đại. Đảng đã phát huy tinh thần yêu nước của dân tộc trên một nền tảng mới là lập trường của giai cấp công nhân, đó là lập trường cách mạng kiên quyết và triệt để nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

Vì vậy, ngay từ khi thành lập, Đảng đã tìm thấy nguồn sức mạnh của mình không phải chỉ ở giai cấp công nhân mà còn ở cả dân tộc, đồng thời giai cấp công nhân và dân tộc cũng đã tìm thấy ở Đảng ta-người lãnh đạo, người vạch đường chỉ lối cho nhân dân làm cách mạng.

Kể từ khi thành lập Đảng cho đến tận cuối đời mình, chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm đến việc xây dựng Đảng trước hết và nhiều hơn hết. Từ bài học đầu tiên về bồi dưỡng cán bộ, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói về “Tư cách người cách mạng”.Trong bản di chúc cuối cùng Người đã căn dặn Đảng trước lúc đi xa: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền, cán bộ đảng viên từ trung ương cho đến các chi bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, phải thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, phải xây dựng đảng ta thật trong sạch vững mạnh để Đảng xứng đáng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành với nhân dân”.

Trong công tác xây dựng Đảng chủ tịch Hồ Chí Minh đã phân biệt hai thời kỳ khác nhau, đó là: Thời kỳ trước khi giành được chính quyền: Người chú trọng giáo dục cán bộ đảng viên “làm cách mạng thì phải đồng tâm hiệp lực, bền gan vững chí giữ chủ nghĩa cho vững phục tùng mệnh lệnh của đoàn thể, không sợ hy sinh gian khổ để làm tròn nhiệm vụ của người cách mạng, ít tham muốn về vật chất”; Sau khi giành được chính quyền: Chủ tịch Hồ Chí Minh lại chú ý đến việc chống các thói: Tham ô, lãng phí, quan liêu, mệnh lệnh, bệnh muốn làm quan cách mạng, quan nhân dân, tệ chuyên quyền độc đoán, ức hiếp quần chúng, xa rời nhân dân, thói đặc quyền, đặc lợi, bệnh cá nhân chủ nghĩa, đẻ ra trăm thứ bệnh khác…

Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những lãnh tụ cách mạng sớm nhìn thấy những nguy cơ có thể xảy ra đối với một Đảng “cầm quyền” và luôn nhắc nhở Đảng phải đề phòng, ngăn chặn nguy cơ ấy. Để Đảng ta ngang tầm với yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay thì rất cần phải trở lại với những tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng, đem những tư tưởng ấy soi rọi vào công tác xây dựng Đảng:

Trước hết, cần xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị để Đảng đề ra được đường lối, chủ trương đúng đắn. Muốn đề ra đường lối chủ trương đúng đắn Đảng ta phải nắm vững và vận dụng một cách sáng tạo những luận điểm và phương pháp luận của cách mạng Việt Nam vào điều kiện cụ thể của Việt Nam đồng thời có tiếp thu những kinh nghiệm của bên ngoài, có tính đến quan hệ nước ta với các nước. Bài học độc lập, sáng tạo, tự lực, tự cường là bài học lớn nhất của Bác Hồ và của Đảng ta. Trong bất cứ thời kỳ nào: Có độc lập, sáng tạo thì ắt sẽ thắng lợi còn giáo điều rập khuôn thì nhất định tổn thất, nhất định thất bại.

Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay chúng ta phải độc lập trong nghiên cứu để nhận thức cho đúng về CNXH chứ không thể rập khuôn cách làm của các tổ chức nước này hay nước khác mà phải tự tìm lấy những hình thức, bước đi và biện pháp thích hợp. Nếu giáo điều, rập khuôn thì nhất định không thể đổi mới theo đúng định hướng XHCN được mà chỉ đi đến rối loạn, chật hướng và đổ vỡ.

Hai là: Sự nghiệp đổi mới hiện nay cũng đòi hỏi Đảng ta phải xây dựng đảng trong sạch, vững mạnh về tư tưởng.Muốn vậy phải chống tư tưởng bảo thủ, trì trệ cản trở việc đổi mới; mặt khác phải chống tư tưởng chủ quan duy ý chí, muốn đổi mới thật nhanh mà không tính hết các mặt và các điều kiện cần thiết, không tính hết những lợi ích trước mắt và vì lợi ích lâu dài, hậu quả chỉ là sự rối loạn và làm đổ vỡ công cuộc đổi mới; Xây dựng Đảng vững mạnh về tổ chức, đảng ta còn phải chống lại những tư tưởng phong kiến, gia trưởng, đẳng cấp, tư tưởng đặc quyền, đặc lợi, quan liêu, chuyên quyền độc đoán…Đang làm cản trở quá trình dân chủ hoá trong đảng và ngoài xã hội; những tư tưởng thực dụng đang làm suy đồi đạo đức, làm băng hoại phẩm giá con người, làm cho con người dễ bị mất niềm tin, chao đảo, dao động, cục bộ địa phương hoặc cơ hội chủ nghĩa.

Ba là: Xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh về mặt tổ chức lại càng quan trọng đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay. Tổ chức là bộ máy của đảng, là đội ngũ cán bộ đảng viên từ trên xuống dưới. Sự vững mạnh của bộ máy được thể hiện ở chỗ: Xây dựng thế nào cho hợp lý, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa bộ phận này với bộ phận khác, giữa bộ máy của đảng với bộ máy nhà nước; tổ chức gọn nhẹ, có cơ chế hoạt động nhanh nhạy, đạt hiệu quả cao, bảo đảm thực hiện nghiêm chỉnh các nguyên tắc về tổ chức và sinh hoạt của Đảng. Phải có cơ chế đánh giá, lựa chọn, sử dụng cán bộ thật dân chủ, khách quan, khoa học nhằm bố trí đúng người trong bộ máy. Xét đến cùng thì chính con người là yếu tố quyết định nhất bởi vì con người với những quyền lực nhất định đã định ra tổ chức, lập ra bộ máy, đưa ra cơ chế, vạch ra đường lối, chủ trương, tổ chức thực hiện các Nghị quyết chứ không phải tổ chức, bộ máy cơ chế, chính sách…đẻ ra con người; Tổ chức cán bộ là nguyên nhân của mọi nguyên nhân đưa đến thành công hay thất bại của Đảng, của cách mạng. Đây cũng chính là vấn đề khó khăn phức tạp nhất mà trong giai đoạn cách mạng hiện nay đảng ta phải cố gắng rất nhiều thì mới chuyển biến kịp, bằng cách:

Trước hết, phải đưa vào các cấp lãnh đạo những người có đủ 4 tiêu chuẩn: phẩm chất, năng lực, phong cách và bản lĩnh để đảm đương công việc. Bồi dưỡng, quy hoạch cán bộ để thực hiện được vấn đề kế thừa và liên tục giữa các thế hệ cán bộ khác nhau.

Kiên quyết đưa ra khỏi đảng những phần tử thoái hoá, biến chất; những cán bộ đảng viên đã vi phạm luật pháp thì nhất thiết không được giữ lại để xử lý nội bộ.

Trong quá trình xử lý những phần tử vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của nhà nước thì không thể lấy công lao hôm qua để trừ hết tội lỗi hôm nay. Mọi đảng viên phải được bình đẳng trước kỷ luật đảng, mọi công dân phải được bình đẳng trước pháp luật của nhà nước.         

Để chấm dứt nạn ô dù, cần phải xử lý thật nghiêm những người lợi dụng chức quyền để bao che cho những kẻ có tội, cũng giống như chính những kẻ có tội đã được bao che.

Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh là để tạo sức mạnh chính bản thân đảng. Đảng trong sạch, vững mạnh mới làm cho nhân dân tin đảng, ủng hộ Đảng và tạo ra nguồn tiếp sức vô tận cho Đảng, để Đảng mãi mãi gắn bó với nhân dân, mãi mãi là người lãnh đạo và người đầy tớ thật trung thành của nhân dân, xứng đáng là Đảng của chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

Vũ Thị Lý - Trưởng khoa xây dựng Đảng, đoàn thể